GPSC Syllabus
SUBJECT CODE: 01 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER – I : િવષય: Ȥજરાતી વબ½લ ƨકલ
Ȣુલ Ȥણ : ૭૫ સમય : 45 િમિનટ
(૧) ગČાથ½˴હણ (Comprehension)
(૨) કહવતો (Proverbs)
(૩) Įઢ̆યોગો (Idioms)
(૪) સમાનાથ શƞદો (Synonyms)
(૫) િવĮƚધાથ શƞદો (Opposite words/Antonyms)
(૬) જોડણી (Spelling)
(૭) અલકાર (Figure of speech)
(૮) સમાસ
(૯) શƞદસȺહો માટ° સામાિસક ક° પારભાિષક શƞદો
૧૦) સિધ – જોડો અને છોડો
(૧૧) છદં
(૧૨) વાð Ƀƚધ
(૧૩) સાહƗયકાર અને Ȣૃિત / ˴થં
SUBJECT CODE: 01 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER – I : English
Total Marks: 75 Duration:
45 Minutes
I. Grammar and Usage
• Article, pronoun, adjective, preposition, conjunction and questions tag
• Verb and tense; agreement between subject and verb; gerund, participle
• Modal auxiliaries; usage of can, may, could, should, etc.
• Use of some, many, any, few, a little, since and for
• Active and passive voice
• Degrees of adjectives
• Common errors of usage
Candidate’s proficiency will be tested by questions on detection of errors in
usage, or
selection of grammatically correct sentence from a set of four alternative
constructions
or similar design considered appropriate.
II. Verbal Skills and Word Power
• Vocabulary
• Idioms and common phrases
• Spellings
• Homonyms, synonyms and antonyms, commonly confused words
Candidate’s skill set may be tested by direct questions on synonyms and
antonyms or
bye the task of completing one or more sentences where some words may be
omitted by
design. Word analogies may also be used to test skill in the area.
III. Comprehension
Reading Comprehension of Standard English passages of general interest is
tested by
means of main idea, factual, exceptions, assumption, inference and further
application
questions – just to mention some familiar types.
The candidate may be asked to contrast and compare statements of different
positions
on the same subject. The candidate may be asked to reassemble small
passages from
given sentences in a jumbled sequence.
SUBJECT CODE: 02 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER – II : તાકક કસોટ (GUJARATI MEDIUM)
ȺƉયƗવે સƉયાƗમક નહ તેɂુ તક½ શાĘ ( Reasoning mainly Non–Quantitative)
Total Marks: 75 MARKS Duration: 45
Minutes
૧ ચ́ાƗમક તક½ ( અરસામાં અને પાણીમાં પડતાં ̆િતબબ, આȢૃિતની પસદગી, અȵȿ
̆ǽનો )
ુપતા દશા½વતા
૨ તક½ માં ȹિમિતની Ʌઝૂ
ર°ખા Ďારા અથ½ઘટન )
( આȢૃિતઓની ગણના, બનસƉયાƗમક ચાટ½ ȵું અથ½ઘટન, ઢોળાવ અથવા આડ
૩ સક°ત ( Coding ) અને તેનો ઉક°લ ( Decoding )
૪ તક½ શાĘની ȹિમકા (Assumptions, Premises and Conclusions) ( ધારણા, િવધાન
અને તારણ)
૫ વેન આȢૃિતઓ અને અȵમ
ેય (Syllogism)ની સમƨયા – અȵમ
ેયના િનયમો , િવરોધાભાસ
૬ સƗયȵું કોƧટક - જોડાણ (Conjunction) અને શરતો (Conditions) ȵું અથ½ઘટન .
૭ સƗયની મા́ા, યોƊય કાય½વાહ (Degree of Truth, Courses of Action)
૮ િવિવધ પરƨથિતમાં ઉક°લ ( Analytical Reasoning ) – ȩુથ પસદગી , બેઠક ƥયવƨથા
,
અȵɅચ વ.ની પસદગીનો સમાવેશ થતી હોય તેવી રમતો .
૯ ȤણધમҴ શોધવાનો ̆ǽનો
૧૦ ̆માણ ( Magnitude ) ની ȱલના
૧૧ દશા િવષયક ̆ǽનો
૧૨ ȢુȬુંબ િવષયક ̆ǽનો
િવવેચનાƗમક તક½ :
૧૩ કાય½ અને કારણ : િવવેચનાƗમક તક½ નો પાયો
૧૪ તાકક ȹલો : અતાકક દલીલોની ઓળખ
૧૫ િવવેચનાƗમક તક½ Ďારા ̆ǽનોના ઉક°લ
તક½ બć િનણ½ય લેવાની ëમતા :
૧૬ િવિશƧટ પરƨથિતમાં િનણ½યો લેવાની ëમતા
૧૭ સનદ સેવામાં િનણ½ય લેવાની ëમતા
૧૮ Ʌશાસન અને ડહાપણભયા½ િનણ½યો લેવાની Ʌઝૂ
SUBJECT CODE: 02 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER - II : Reasoning (Mainly Non-Quantitative) (ENGLISH MEDIUM)
Total Marks: 75 MARKS Duration: 45
Minutes
1 Pictorial Reasoning – Mirror and Water Images, Selection of Figures,
Analogy
Questions.
2 Geometric Perception – Counting Of Figures, Folding Of Papers,
Interpretation of
Non – Quantitative Charts, Interpretation of Slope, Cube Cutting etc.
3 Coding & Decoding
4 Introduction to Logic - Assumptions, Premises and Conclusions
5 Venn Diagram & Syllogism Problems – Rules of Syllogism , Concept of
Contradiction
6 Truth Table – Interpretation of Condition and Conjunctions etc.
7 Degree of Truth & Courses of Action
8 Games Involving Selection of Group, Sitting Arrangement, Scheduling
Etc.
9 Attribute Search Problems
10 Magnitude Comparison Of More Than Two Entities
11 Direction Problems
12 Family Related Problems
Critical Reasoning
13 Cause And Effect As Foundation Of Critical Reasoning
14 Fallacies: Avoiding Invalid Arguments
15 Solving Critical Reasoning Questions
Logical Decision Making
16 Decision Making Under Specific Conditions
17 Decision Making In Government Services
18 Decision Making For Good Governance
SUBJECT CODE: 02 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER – II: ગણતર સબિધત ëમતા (Quantitative Ability)
(GUJARATI MEDIUM)
Total Marks: 75 MARKS Duration : 45
Minutes
1. સƉયા ƥયવƨથા ( ȩુદા ȩુદા ̆કારની સƉયાઓ, િવભાԌયતાȵું પરëણ, Ȥણનફળમાં એકમની
સƉયા, શેષ )
2. વગ½, વગ½Ⱥળ અને ઘન
3. અિવભાԌય સƉયાઓ, અવયવો અને ȤȿુĂમ સાધારણ અવયવ અને લȥĂમ સાધારણ અવયવ
4. દશાશ અવયવ
5. ̆માણ, હƨસો અને ચલ
6. ́ણનો િનયમ અને સાકળનો િનયમ
7. ભાગીદાર
8. ટકાવાર ( ચલ સબિધત સમƨયાઓ )
9. બીજગણતની ȹિમકા ( BODMAS – કાનાભાȤવઓ – િવચ́ ̆તીકોની સરળ સમȩુતી )
10. રµ ખક સમીકરણ ( એ ક° બે ચલમાં )
11. Әમર સબિધત ̆ǽનો
12. સર°રાશ યા મƚયક, મƚયƨથ અને બɆલક, ભારત સર°રાશ
13. કાત±ઝયન યામ પćિત ( બે બȳુ ઓ વƍચેȵું Ӕતર, િવભાજȵું Ʌ́
, સાદાં િવƨતાર ëે́ )
14. ઘાત અને ઘાતાક
( ̃પદય અભƥયƈતમાં વગ½ અને ઘન સબ
િધત Ʌ́ો, અવયવો, ̃પદય
અભƥયƈતનાં પારƨપરકો, કરણી તથા તેનો ઉક°લ અને સરખામણી )
15. નફો અને ȵકસાન ( નફાનો ગાળો, ˲િમક વળતર, ખોટાં માપ - તોલના ઉપયોગ Ďારા
મેળવાતો
લાભ )
16. િમ̒ણ અને એલગેશન ( સȻƈત િમ̒ણ, ȶનરાવિતત ભેળસેળ )
17. સાȳુ ં અને ચ˲ɂć ƥયાજ ( અસરકારક ƥયાજદર, સમાન હƜતા )
18. સમય અને કાય½ ( કાય½ અને વેતન, પાઇપ અને ટાક )
19. સમય અને Ӕતર ( સાપેë ગિત, ˼°ન નાવ અને ƨટમર સબિધત ̆ǽનો )
20. ગણનો િસćાત ( ગણતરȵું Ʌ́ )
21. ગણતર, ˲મચય અને સચય ( ȶનરાવિત ˲મચય, ˲મચય અને સચયȵું પાયાȵું Ʌ́ )
22. સભિવતતાનો િસćાત
સભિવતતાઓ )
( ȶરક ઘટનાઓ, ƨવત́
ઘટનો, ઉમેરવાનો િસćાત
, ભૌિમિતક
23. અસમાનતા (́ણ ચલ Ʌધી ƛȻનતમ અને મહĂમ Ⱥƣય શોધવાની પćિત )
24. વગા½Ɨમક સમીકરણ – એક ચલમાં ( વગ½ની લાëણƈતાઓ, સમીકરણ હલ કરવામાં અવયવની
પćિતઓનો ઉપયોગ )
25. ̒ેણી અને ̒ેઢ ( સમાતર ̒ેણી ( AP ) ની n સƉયાના સરવાળા, ȤણોĂર ̒ેણી (GP) ની
n
સƉયાના સરવાળા, અિનિĔત ȤણોĂર ̒ેણીના સરવાળા, સમાતર તેમજ ȤણોĂર (AP & GP)
સȻƈત ̒ેણીના સરવાળા )
26. ર°ખા, ȣણા, િ́કોણ, ચȱƧકોણ ( સામાƛય ભૌિમિતક આȢૃિતઓ, સાદ ક° ́ાસી સમાતર
ર°ખાઓના
ȤણધમҴ, િ́કોણની સાપેë બાȩુઓના માપનના ȤણધમҴ, પાયથાગોરસȵું ̆મેય, ચȱȹજ½ ,
લબગોળ, સમાતર બાȩુ ચȱƧકોણ, સમȹજ
27. વȱળ½ુ
ચȱƧકોણ )
28. ëે́ફળ અને પરિમિત ( લબચોરસ, િ́કોણ, વȱળ½ વગેર° )
29. જƘથો અને સપાટનો િવƨતાર ( છ સમાતર બાȩુ ધરાવતો ઘન, ઘન િસલƛડર , શȢં ુ
આકાર,
ગોળાકાર )
30. જƘથાƗમક ȱલના ( ગાણિતક, બીજગણતક, ભૌિમિતક )
31. ક°લેƛડર ( પચાગં )
32. ઘડયાળ
33. ̆વેગ
34. સƉયાઓની ̒ેણી
35. ઝડપી ગણતરથી માહતીȵું અથ½ઘટન
36. માહતીȵું અથ½ઘટન ( Data interpretation )
37. માહતીની પયા½Ɯતતા ( Data sufficiency )
SUBJECT CODE: 02 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER–II: Quantitative Ability (ENGLISH MEDIUM)
Total Marks: 75 MARKS Duration: 45 Minutes
1. Number system – different types of numbers, tests of divisibility, unit
digit in
product, remainders
2. Square, square root and cube
3. Prime numbers, factorization and HCF & LCM
4. Decimal fraction
5. Ratio, proportion and variation
6. Rule of three & chain rule
7. Partnership
8. Percentage – problems involving product of variables
9. Introduction to algebra – BODMAS, simplification of weird symbols
10. Linear equations – in one and two variables
11. Problems on ages
12. Average of mean, median, mode – including weighted mean
13. Introduction to Cartesian co – ordinates – distance between points,
section
formula, area in simple cases
14. Power and exponent – formulae involving squares and cubes of binomial
expressions, factorisation, reciprocals in binomial expressions, surds,
rationalization of surds, comparison of surds
15. Profit and loss – margin of profit, successive discounts, gains from
using false
weights and measures
16. Mixture and Alligation – compound mixture, repeated adulteration
17. Simple and compound interest – effective interest rate, equated
instalments
18. Time and work – work and wages, pipes and cistern
19. Time and distance – relatives speed, problems on trains, boats and
streams
20. Set theory - counting principle
21. Counting, permutation & combination – permutation with repetition, basic
formulae of permutation and combination
22. Probability theory – complementary events, independent events, addition
principle, geometric probability
23. Inequalities – application to finding minimum and maximum value of sum
and
product of up to three variables
24. Quadratic equation – properties of roots, factorization method to solve
equations
25. Sequences and progressions – arithmetic progression, sums of n terms of
an AP
in general, geometrical progression, sum of n term of a GP , sum of infinite GP
,
sum of mixed AP and GP
26. Lines, angels and common geometrical figures – properties of transverse
of
parallel lines, properties of related to measure of sides of a triangles,
Pythagoras
theorem, quadrilateral, rectangle, parallelogram, and rhombus
27. Circles
28. Area and perimeter – of rectangles, triangles, circles etc.
29. Volume and surface area – of cuboids, cubes, cylinder, cone, and sphere
30. Quantitative comparison – algebraic and geometrical included
31. Calendar
32. Clocks
33. Races
34. Number series – including application in matrix and simple geometric
forms
35. Speed – math for data interpretation
36. Data interpretation – tables, pie charts, bar charts, line chart etc.
37. Data sufficiency
SUBJECT CODE: 03 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER – III: સામાƛય અƟયાસ (GUJARATI MEDIUM)
કëાઃ ƨનાતક Ȣુલ Ȥણ-ર૦૦
̆ĕપ́નો ̆કારઃ હȱલëી સમયઃ ૧૨૦ િમિનટ
૧. Ȥજરાતની ȹગોળઃભૌગોલક, આિથક, સામાજક અને ઔČોગક.
૨. નીચેની બાબતોમાં સરકાર નીિત, કƣયાણ યોજનાઓ તથા આ બાબતોમાં સમƨયાઓ અને
̆ĕો.
(ક) બાળ િવકાસ (ખ)મહલા િવકાસ (ગ) Ȼવકોનો િવકાસ (ઘ) આદવાસી િવકાસ (ચ)
સામાજક
̃Ƨટએ વચત વગҴનો િવકાસ (છ)િવકલાગોȵું કƣયાણ (જ) વયોɂƚધ લોકોȵું કƣયાણ (ઝ)કામદાર
કƣયાણ
૩. Ȥજરાતમાં િશëણ ƥયવƨથા–રાԌય નીિત,સમાજના નબળા વગҴના અને મહલાઓના
િશëણ
િવષયક ̆ĕો, િશëણȵું ખાનગીકરણ-િશëણના ëે́માં ̆વેશ, ȤણવĂા, દરƏજો તેમજ સામાજક
ƛયાય સબધી Ⱥદાઓ, ઉƍચ િશëણની સƨથાઓ, ઉƍચ િશëણ સામેના પડકારો, સવિશëા½ અભયાન,
મƚયાĚ ભોજન યોજનાની ȹિમકા અને મહƗવ.
૪. માનવ સશાધન-િવકાસઃ
૪.૧ ભારતનો માનવ સશાધન િવકાસઃ ભારતની લોક વƨતીની વત½માન પરƨથિત, સƉયાƗમક
ƨવĮપ
(પરમાણ અને ɂƚધ, લગ, Әમર, શહર અને ˴ામીણ) અને ȤણાƗમક ƨવĮપ (િશëણ અને આરોƊય
િવષયક કાળĥ) વƨતી િવષયક નીિત અને ર૦પ૦ Ʌધીની ધારણા, આȴિનક સમાજમાં માનવ
સસાધન આયોજનȵું મહƗવ અને આવƦયકતા, માનવ સશાધન-િવકાસના આયોજનમાં સમાિવƧટ
Ӕગȹત ઘટકો અને પરબળો, ભારતમાં બેકારȵું ƨવĮપ, ̆કારો અને સમƨયા, ભારતમાં
રોજગાર
માટ°ȵું વલણ, િવભđ િવભાગોમાં Ȣુશળ કામદારોનો માગણી-દર, માનવ બળના િવકાસ
માટ°
કાય½રત સરકાર અને બનસરકાર સƨથાઓ. સરકારની રોજગાર નીિત, બેરોજગાર અને અƣપ
રોજગાર ઓછ કરવાની ȩુદ ȩુદ યોજનાઓ.
૪.ર િશëણઃ માનવ સશાધન િવકાસ અને સામાજક પરવત½નના સાધન તરક° િશëણનો િવચાર,
ભારતની (ȶવ½ ̆ાથિમકથી ઉƍચ િશëણ) િશëણ ̆ણાલી (િશëણȵું સાવ½́ીકકરણ, િશëણȵુ
ƥયવસાયીકરણ, ȤણવĂામાં Ʌધારો, ˾ોપઆઉટȵું ̆માણ વગેર°) સમƨયાઓ અને ̆ĕો, કƛયાઓ
માટ° િશëણ, સામાજક અને આિથક ગરબ વગ½, અપગો, લȥમિતઓ, ̆ખરતા શોધ વગેર°,
સરકારની શૈëણક નીિત, યોજનાઓ અને કાય½˲મો, અનૌપચારક િશëણ અને ̆ૌઢ િશëણના
̆સારȵું િનયમન અને િનય́ણ કરનાર સરકાર અને સામાજક ƨવયસેવી સƨથાઓ વગેર°,
વૈિĖકરણ અને ખાનગીકરણની ભારતીય િશëણ પર અસરો, રાƧ˼ય ìાન આયોગ, રાƧ˼ય
ઉƍચિશëણ અને સશોધન આયોગ, આઇ.આઇ.ટ., આઇ.આઇ.એમ., એન.આઇ.ટ.
૪.૩ ƥયવસાિયક િશëણઃ માનવ સશાધન િવકાસનાસાધન તરક° ƥયવસાિયક/ટ°કિનકલ
િશëણનો
િવચાર, ભારતની વત½માન ƨથિત, િશëણ ̆ણાલી અને તાલીમ, સરકાર નીિત, યોજનાઓ અન
કાય½˲મો-સમƨયાઓ, ̆ĕો અને તેના િનરાકરણના ̆યƗનો. ƥયવસાિયક અને ટ°કિનકલ િશëણનો
̆સાર, િવિનયમન કરનાર અને અધીƨવીȢૃિત આપનાર સƨથાઓ.
૪.૪ આરોƊયઃ માનવ સશાધન િવકાસના આવƦયક અને ȺƉય ઘટક તરક° આરોƊયનો િવચાર, ĥવન
ધોરણ િવષયક ӕકડાઓ, િવĖ આરોƊય સƨથા – ઉĆેશ , રચના, કાયҴ અને તેના કાય½˲મો, સરકારની
આરોƊય િવષયક નીિત, યોજનાઓ અને કાય½˲મો, ભારતમાં આરોƊયની કાળĥ લેનાȿુ ત́, આરોƊય
સાથે સબિધત સમƨયાઓ અને તેના િનરાકરણ માટ°ના ̆યƗનો, જનની-બાળ Ʌરëા યોજના, રાƧ˼ય
˴ામીણ આરોƊય અભયાન.
પ. ભારતȵું બધારણઃ (૧) આȺખ
(ર) Ⱥળȹત
હïો અને ફરજો (૩) રાԌયનીિતના માગ½દશ½ક િસƚધાતો
(૪) ƛયાયત́
(પ) ક°ƛ̃ અને રાજય સબ
ધો (૬) વૈČાિનક સĂાઓȵું િવભાજન (૭) રાԌયપાલની
િનમȰક
અને સĂાઓ (૮) સઘ
યાદ, રાԌય યાદ અને સમવત યાદ (૯) સિવધાિનક સિમિતઓ
(૧૦) સઘ – રાƧ˼પિત અને ઉપ રાƧ˼પિત, મ́ી મડળ, ભારતના એટન જનરલ, સરકાર કામકાજȵુ
સચાલન (૧૧) ȧટણીઓ.
૬. Ȣુદરતી આપિĂ ƥયવƨથાપનઃ Ȣુદરતી આપિĂની ƥયાƉયા, ƨવĮપ, આપિĂના ̆કાર અને
વગકરણ.
Ȣુદરતી ȺƦક°લીઓઃ કારણȹત ઘટકો તેમજ તે સૌƠય કરનાર ઉપાય યોજના. ȶરૂ , ȹકૂ ંપ,
ƗɅનામી,
ભેખડો ધસી પડવી વગેર°, આપિĂઓ હળવી બનાવવાની ઉપાય યોજના ઉપર અસર કરનારા ઘટકો.
૭. િવકાસ અને પયા½વરણીય સમƨયાઓ અને ઉપાયો.
(૧) પયા½વરણ Ʌરëા, પયા½વરણ Ʌરëા ધારો, એર (િ̆વેƛસન એƛડ કં˼ોલ ઓફ પોƣȻશન) એકટ,
વોટર (િ̆વેƛસન એƛડ કં˼ોલ ઓફ પોƣȻશન) એકટ, વોટર પોƣȻશન, જગલ સરëણ એકટની
સામાƛય જોગવાઈઓ.
(ર) પરƨથિતક ત́ (ઇકો િસƨટમ) અને ȑવ િવિવધતા (બાયો ડાયવ½સીટ-ઇકો સીƨટમ)ની
ƥયાƉયા,
પરƨથિત િવìાન (ઇકોલોĥ) નો પાયાનો કƛસેƜટ, પરƨથિત ત́માં પોષણ કડ.
(૩) પયા½વરણીય ̆ȳૂષણઃ હવા, પાણી, જમીન, દરયાઇ, અવાજ, ƛȻƈલયર તથા થમ½લ ̆ȳૂષણ
થવાના કારણો, અસરો અને િનવારવાના ઉપાયો, ગદા પાણીના િનકાલની ƥયવƨથા.
(૪) ઇƛફમ±શન ટ°કનોલોĥ-પયા½વરણ અને માનવીય ƨવાƨƘયમાં ફાળો.
(પ) વૈિĖક પયા½વરણ Ȑવા ક° ƈલાઇમેટ ચેઇƛજ, એિસડનો વરસાદ, Ɗલોબલ વોિમગ, વોટર શેડ
મેનેજમેƛટ, પડતર જમીનȵું ઉપĤઉ જમીનમાં નવસƨકરણ.
૮. રાƧ˼ય અને ӕતરરાƧ˼ય મહƗવની ઘટનાઓ.
૯. રમતો અને ખેલȢૂદઃ દ°શ, ખેલાડ, રમતોના િનયમો, આયોજન, એવોડ½, ӕતરરાƧ˼ય
રમતોƗસવ ક°
િવિવધ Ȭુના½મેƛટ/ƨપધા½ઓ, રમતના ર°કડ½, તાȐતરના પરણામો તેમજ આ Ⱥદાઓ સદભ± Ȥજરાતની
ƨથિત.
૧૦. ભારતની ƨવાતǯય ̆ાƜત ȶવ± અને એ પછ બનેલા મહƗવના બનાવો.
૧૧. સામાƛય િવìાનઃ રોજ-બરોજના િવìાનના અવલોકનો અને અȵભવો ક° Ȑમાં
િવìાનની કોઇ
શાખાનો િવિશƧટ અƟયાસ કયҴ નથી તેવી ƥયકત પાસેથી અપેëા રાખી શકાય તેવી બાબતો.
૧૨. રોજ-બરોજના બનાવો.
SUBJECT CODE: 03 (Preliminary Examination/ િ̆લિમનર પરëા)
PAPER – III: GENERAL STUDIES (ENGLISH MEDIUM)
Standard - Degree level
Total marks – 200
Nature of Paper Objective Type
Duration – 120 minutes
1. Geography of Gujarat : Geographical, Economic, Social and Industrial
2. The Government policies , welfare schemes and the problems and issues
related to the following matters :
(A) Child Development
(B) Women Development
(C) Youth Development
(D) Tribal Development
(E) Development for Socially Deprived Classes
(F) Welfare for disabled persons
(G) Welfare for aged persons
(H) Labour welfare
3. Education system in Gujarat:
State policy, Educational problems of Weaker Section of the Society
and
Women, Privatization of Education – issue of access to education, merit, quality
and Social Justice. The institutions of Higher Education, the challenges of
Higher
Education, Serva Siksha Abhiyan, the role and importance of the Mid-Day Meal
Scheme.
4. Human Resource Development:
4.1 Human Resource Development in India – present status of population in
India - quantitative aspect (size and growth – Sex, Age, Urban and
Rural) and
qualitative aspects (Education and Healthcare). Population policy and projection
up to 2050. Importance and need of Human resource planning in modern society.
Components and factors involved in planning of Human resources. Nature, types
and problems of unemployment in India, Trends of Employment in India,
Demand estimate of skilled manpower in different Sectors and
Areas.
Governmental and Voluntary institution engaged in development of manpower.
Govt. employment policy, various schemes to reduce unemployment
and
underemployment.
4.2 Education: Education as a tool of HR development and social change.
Education
(Pre-primary to Higher Education) systems in India. Problems
and issues
(universalization of education, vocationalisation of education,
Quality
improvement, Dropout rate etc.) Education for girls, Socially and Economically
underprivileged classes, disabled, Minorities, Talent Search etc. Govt.
policies,
Schemes and programs for Education. Govt. and Voluntary Agencies involved in
promoting, regulating and monitoring Formal, Non – Formal and
Adult
education, e-learning. Impact of globalization and privatization
on Indian
education. National Knowledge Commission, National Commission for Higher
Education and Research, IITs, IIMs, NITs.
4.3 Vocational Education: As a tool of HR development. Vocational /
Technical
Education - Present status, systems and training in India. Govt. policies,
schemes
and programmes – Problems, issues and efforts to overcome them. Institutes
involved in promoting, regulating, accrediting vocational and Technical
Education.
5 The Constitution of India
(1) Preamble
(2) Fundamental Rights and Duties
(3) Directive Principles of State Policy
(4) Judiciary Systems
(5) Central - State Relations.
(6) Distribution of Legislative Powers
(7) The appointment and power of the Governor
(8) Union list, State list and concurrent list
(9) Constitutional Committees
(10) Union – President, Vice President, Council of Ministers , Attorney
General
of India, Management of Government functions
(11) Elections
6 Disaster Management :
Definition, nature, types and Classification of disasters, Natural Hazards:
Casuative
factors and mitigation measures – floods, earthquakes, tsunami, landslides etc.
Factors
affecting mitigation measures.
7 Development and Environmental issues and mitigation measures :
(1) General provisions of –
(A) Conservation of Environment, Environment Protection Act, Air
(prevention and control of pollution) Act, Water (prevention and control
of pollution) Act, Water Pollution, Forest Conservation Act.
(2) Definition of Eco- System and biodiversity - Ecology, the basic
Concept of
Ecology, Food chains in eco system
(3) Environment Pollution – causes, effects and mitigation measures of –
Air
Pollution, Water Pollution, Soil Pollution, Marine Pollution, Noise Pollution,
Thermal Pollution and Nuclear Pollution. The disposal of dirty water.
(4) Role of Information Technology in Environment and human health.
(5) Global environment- Such as climate change, acid rain, Global Warming,
Watershed Management. Rejuvenate of waste land to fertile land.
8 Important – National and International events.
9 Sports and Games: Country, player, the rules of games. Planning,
Awards,
International Sports Festivals or different tournament / competitions. Record /
Achievement of games, Recent Results and the position of Gujarat in this
regards.
10 The important events before and after the independence of India.
11 General science - day to day experience and observation of science for
which a
person has not studied any specific study of any branch of science.
12 Current events.